Jak leczyły nasze babcie, czyli domowe sposoby na ból ucha

Ból ucha towarzyszy ludziom od samego początku i większość osób doświadczyła go przynajmniej raz w życiu. Wiele lat temu, w związku z gorszym dostępem do lekarzy, ale także brakiem środków komunikacji, istniała potrzeba szybkiej reakcji na tę bardzo nieprzyjemną dolegliwość. Zanim wynaleziono pierwszy antybiotyk (penicylinę), stosowano domowe sposoby na ból ucha z pomocą naturalnych preparatów.

Ból ucha u dziecka – domowe sposoby a ich skuteczność

Obecnie dostęp do różnego rodzaju kropli z antybiotykiem, jak i do lekarzy jest znacznie szerszy, ale nie wyklucza naturalnych metod radzenia sobie z bólem ucha. Domowe sposoby leczenia bólu ucha były przekazywane z pokolenia na pokolenie. Najczęściej wykorzystywano naturalne właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne czy przeciwgrzybicze roślin. Jedną z nich jest czosnek, którego ekstrakty zawierające allicynę odpowiadają za działanie antybakteryjne i antygrzybiczne oraz przeciwzapalne. Dlatego do stosowanych w przeszłości domowych sposobów na ból ucha należało pozyskiwanie soku z czosnku i podawanie go w postaci kropli lub wkładano kawałek ząbka czosnku do ucha.

Co na ból ucha - domowe sposoby

Do innych naturalnych sposobów można zaliczyć stosowanie imbiru lub lukrecji. W pierwszym przypadku substancją odpowiedzialną za efekt antybakteryjny, przeciwzapalny i przeciwbólowy był gingerol zawarty w soku wyciśniętym z imbiru. W drugim przypadku ekstrakt zawierający kwas glicyryzynowy miał być odpowiedzialny za zatrzymanie wzrostu bakterii. Po podgrzaniu lukrecji w klarowanym maśle otrzymywało się pastę, którą nakładało się do przewodu słuchowego. Do innych metod należało stosowanie soku z cebuli, który posiadał właściwości antybakteryjne związane z zawartymi w nim związkami siarkowymi i fenolowymi. W innych przypadkach bólu ucha u dziecka domowe sposoby leczenia wykorzystywały olejek eukaliptusowy, wyciągi z jeżówki czy oliwę z oliwek. Oczywiście te same metody stosowano u dorosłych.
Bazylia, podobnie jak mięta, także była wykorzystywana jako środek przeciwbólowy i przeciwzapalny na ból ucha. Stosowano sok wyciśnięty z listków bazylii lub mięty i wpuszczano w postaci kropli do ucha. Miętę stosowano też w całości wkładając liść do chorego ucha. Liczne grupy fenolowe zawarte w olejku z tej rośliny miały działanie przeciwzapalne.
Do innych ciekawych metod leczenia należał olejek z drzewa herbacianego, który dzięki zawartym w nim terpenom także posiadał właściwości antyseptyczne. Kolejnym domowym sposobem na ból ucha było stosowanie olejku uzyskanego z podagrycznika pospolitego, który po podgrzaniu z olejem sezamowym stosowano do bolącego ucha. Taka mieszanka miała właściwości przeciwzapalne. Co ciekawe, ta sama roślina była również używana do leczenia podagry czy kamicy nerkowej. Olejek z tej rośliny zawiera polyacetylen, który ma działanie toksyczne na bakterie i grzyby.
W domowej terapii bólu ucha stosowano również wodę utlenioną – podanie kilku jej kropli odkażało przewód słuchowy zewnętrzny. Stosowanie ciepłych okładów na bolące ucho również miało swoje zastosowanie w zmniejszaniu odczucia bólu. Dzięki swoim właściwościom zakwaszającym również ocet jabłkowy stosowany był w przypadku bólu ucha u dziecka, jako domowy sposób leczenia.
Czy nasze babcie i prababcie mogły mieć pojęcie o tych wszystkich związkach chemicznych zawartych w roślinach? Oczywiście nie, ale wiedza przekazywana z pokolenia na pokolenie i własne doświadczenia spowodowały, że powstało wiele domowych sposobów leczenia bólu ucha. Taka wiedza radzenia sobie z tą dolegliwością, ale też z innymi chorobami, istniała dużo wcześniej, jeszcze przed naszymi babciami. Starożytni Egipcjanie, Grecy czy Rzymianie musieli sobie radzić z dolegliwościami bólu ucha bez znajomości antybiotyków.

Co na ból ucha z domowych sposobów jest cały czas w użyciu?

To różnego rodzaju nalewki, likiery, olejki, roztwory itp. Pomimo że żyjemy w czasach powszechnego dostępu do antybiotyków, nadal istnieją miejsca, gdzie ich stosowanie jest utrudnione. Plemiona zamieszkujące niedostępne rejony muszą sobie radzić posiłkując się roślinami czy preparatami pochodzącymi od zwierząt, np. tłuszczem ryb kąsaczokształtnych. Można zauważyć, że działanie przeciwbakteryjne części z tych substancji opiera się na zmianie pH wewnątrz kanału słuchowego zewnętrznego, czyniąc je bardziej kwaśnym, co nie sprzyja rozwojowi bakterii i ma wspomóc naturalną obronę organizmu. Dodatkowo używanie roztworów alkoholowych może działać osuszająco, co jest niezwykle istotne, gdyż wilgotne środowisko sprzyja rozwojowi bakterii.

Co na ból ucha u dziecka: domowe sposoby jako pierwszy środek zapobiegawczy

Obecnie w różnych preparatach dostępnych bez recepty stosuje się rozmaite kombinacje olejków z roślin, przywołując ich działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne (np. Fonix) lub preparaty mające w swoim składzie salicylany. Jeśli ból ucha nie jest bardzo nasilony i nie trwa długo, preparaty naturalne mogą stanowić alternatywę dla kropli z antybiotykiem, które są na receptę, co zmusza do udania się na wizytę lekarską. W trakcie takiej wizyty na podstawie badania lekarskiego specjalista oceni ucho i wskaże, jakie leczenie będzie skuteczne, gdyż należy pamiętać, że ból ucha nie zawsze musi być związany z narządem słuchu – może dotyczyć też innych struktur anatomicznych.

Domowe sposoby na ból ucha – co sprawdza się najlepiej?

Z domowych sposobów najważniejsze jest leczenie objawowe, czyli podjęcie próby zmniejszenia bólu ucha u dziecka i u dorosłego. Dlatego stosowanie leków działających przeciwzapalnie i przeciwbólowo np. ibuprofen, paracetamol, metamizol jest wskazane. Należy pamiętać, że u części osób dojdzie do samoistnego wyleczenia. Natomiast z preparatów farmaceutycznych, stosowanych bez recepty, w przypadku bólu ucha te oparte na działaniu olejków mineralnych i zakwaszające środowisko ucha zewnętrznego mogą okazać się najbardziej przydatne w zmniejszaniu objawów bólowych.

Powiązane artykuły:

Kiedy należy się wybrać do lekarza z bólem ucha? >>
Higiena ucha i jej wpływ na najczęstsze dolegliwości laryngologiczne >>
Infekcje uszu, zapalenie ucha – postępowanie >>

Piśmiennictwo:

1. A. Mertas, A. Garbuśińska, E. Szliszka, A. Jureczko, M. Kowalska, W. Król „The Influence of Tea Tree Oil (Melaleuca alternifolia) on Fluconazole Activity against Fluconazole-Resistant Candida albicans Strains” Biomed Res Int 2015 P 1-9
2. S. Rahman, A. Parvez, R. Islam, M. Hossain Khan „Antibacterial activity of natural spices on multiple drug resistant Escherichia coli isolated from drinking water, Bangladesh” Ann Clin Microbiol Antimicrobiol 2011 10: 10.
3. Y. Rohinishree, P. Singh Negi „Effect of licorice extract on cell viability, biofilm formation and exotoxin production by Staphylococcus aureus” J Food Sci Technol 2016; 53(2) 1092-1100
4. L. Bayan, P. Koulivand, A. Gorji „Garlic: a review of potential therapeutic effects” Avicenna J Phytomed 2014 4(1): 1-14
5. L.P. Christainsen, K. Brandt, J. Pharmaceutical and Biomedical Analysis 41(2006) 683
6. T. Egea et al. „Spirits and liqueurs in European traditional medicine: Their history and ethnobotany in Tuscany and Bologna” J Ethnopharmacol 2015; 175 241-255
7. F.B. Barros et al. „Medicinal use of fauna by a traditional community in the Brazilian Amazonia” J Ethnobiol Ethnomed 2012 8:37