Niedosłuch u dziecka – jak go rozpoznać?

Dzieci to najważniejsze osoby w naszym życiu. Od dnia narodzin staramy się o nie dbać jak najlepiej. Serwujemy im najzdrowszą dietę, kupujemy najbezpieczniejsze meble i zabawki. W razie małego kataru czy drobnej infekcji umawiamy je od razu na wizytę u lekarza. Mimo wielu starań nie jesteśmy w stanie nad wszystkim zapanować i niektórych maluchów dotykają poważniejsze problemy. Jednym z nich jest niedosłuch. Sprawdź, jakie objawy mogą świadczyć o ubytku słuchu, abyś mógł szybko zareagować.

Niedosłuch u dziecka – powszechny problem

Dzieci rodzą się już z w pełni rozwiniętym słuchem. Ich aparat słuchowy jest wykształcony, tak jak u dorosłych i jak dorośli mogą odbierać sygnały dźwiękowe, co nie znaczy, że umieją je prawidłowo rozpoznawać i interpretować. Niestety, nie wszystkie maluchy mają to szczęście – niedosłuch na oboje uszu dotyka około 4 noworodków na 1000 urodzeń. Liczba będzie większa, jeżeli wliczy się w nią dzieci z ubytkiem słuchu na jedno ucho oraz okresowymi wahaniami jakości słyszenia (spowodowanej np. infekcjami). Problem jest więc powszechniejszy, niżby się wydawało.
Dorosła osoba, która sama we wczesnym dzieciństwie nie cierpiała na problemy ze słuchem, może nie zdawać sobie sprawy, jak ważny jest ten zmysł w rozwoju człowieka. Wszak prawidłowy słuch to fundament nauki mowy i życia w społeczeństwie. Dzieci uczą się korzystać ze słuchu:

1. Lokalizując dźwięk – wiedzą, że jego źródło jest po prawej lub lewej stronie.
2. Kojarząc dźwięki – rozpoznają, że mowa to inny dźwięk niż np. szczekanie psa.
3. Przypisując dźwięk konkretnej osobie, zjawisku – np. słysząc głos mamy, zdają sobie sprawę, że jest ona w pobliżu.

Żeby słuch dziecka rozwijał się prawidłowo, trzeba go odpowiednio i różnorodnie stymulować. Robi się to za pomocą spokojnego mówienia do malucha, puszczania mu stonowanej muzyki i kołysanek, eksponowania na codzienne dźwięki: odgłosy krzątania się po domu, warkot samochodów, dźwięki wydawane przez zwierzęta itd.

Jak rozpoznać niedosłuch u dziecka?

Ubytek słuchu może mieć różne źródła, niektóre sięgają jeszcze życia płodowego. Ważne jest, żeby rodzice najwcześniej jak to możliwe rozpoznali, że maluch nie dosłyszy i skontaktowali się z lekarzem. Noworodki i niemowlęta nie potrafią bezpośrednio zakomunikować, że mają problem ze słyszeniem, dlatego opiekunowie czasem nie zdają sobie z nich sprawy. Jednak brak umiejętności dawania wyraźnych oznak niedosłuchu, nie oznacza, że nie ma ich w ogóle.

Żeby zauważyć ewentualne wady słuchu u dziecka, należy je bacznie obserwować. Pierwszym, niepokojącym objawem u noworodków jest brak zmiany zachowania  i otwierania szerzej oczu, kiedy obok pojawi się hałas. W przypadku najmłodszych niemowląt o problemach ze słuchem świadczą zaburzenia w rozpoznawaniu lokalizacji, z której dobiega dźwięk. Jeżeli dziecko odwraca głowę i szuka źródła w nieprawidłowym kierunku, jest to alarmujący znak. Wraz ze wzrostem i rozwojem dziecko powinno dawać coraz wyraźniejsze sygnały, że słyszy i rozpoznaje dźwięki i intensywniej na nie reagować.

Słuch i mowa to dwie ściśle związane ze sobą umiejętności. Zaburzenia tej pierwszej, mają odzwierciedlenie w drugiej.

Jak prawidłowo powinna rozwijać się mowa u dziecka?

• Około 6. miesiąca życia – dziecko wypowiada pierwsze sylaby. Pod koniec 9 miesiąca łączy je ze sobą w słowa odbierane przez otoczenie jako ma-ma, ta-ta (choć dziecko nie rozumie, co one znaczą), ale może też mówić całkowicie przypadkowe zlepki sylab.
• Około 12. miesiąca – maluch zaczyna rozumieć podstawowe wypowiadane słowa: mama, tata, o czym świadczy fakt, że mówi mama, kiedy ta jest w zasięgu jego wzroku. Dziecko rozumie też znaczenie innych, trudniejszych słów. Nie potrafi ich jeszcze wypowiedzieć, ale zapytane, pokaż palcem (np. wskaże psa podczas spaceru).
• Około 18. miesiąca – po ukończeniu półtora roku dziecko wyraźnie wypowiada co najmniej kilkanaście znanych mu słów i rozumie proste polecenia: zrób pa pa, daj zabawkę
• Wraz z wejściem w 2. rok życia maluch zna już całkiem sporo wyrazów i potrafi budować z nich proste zdania; rozróżnia też podstawowe przymiotniki: potrafi powiedzieć o piesku, że jest mały, a o trawie – że jest zielona.

Jeżeli jako rodzic zauważysz, że dziecko nie rozwija umiejętności, tak jak powinno, nie lekceważ problemu. Zaniepokoić Cię powinien nie tylko fakt, że dziecko jednocześnie nie mówi i sprawia wrażenie, jakby nie słyszało, ale i sytuacja, gdy dziecko słyszy, ale nie rozwija mowy tak jak swoi rówieśnicy. Oczywiście każde dziecko rozwija się nieco inaczej i opóźnienie pogłębiania umiejętności mówienia nie oznacza od razu choroby, ale na pewno nie można lekceważyć takich objawów.

Bardzo częstą przyczyną niedosłuchu u dzieci, podobnie zresztą jak u dorosłych, jest zatkanie ucha czopem woskowinowym. Woskowina to naturalna substancja wydzielana w przewodzie słuchowym zewnętrznym, której zadaniem jest ochrona narządu słuchu przed zanieczyszczeniami, ciałami obcymi czy nawet wodą. Jej lepka konsystencja pozwala unieruchomić taką cząstkę i zapobiegnąć przed przedostaniem się  jej głębiej. Jeśli jednak woskowiny jest zbyt dużo (a rodzice zwykle obawiają się czyszczenia uszu u dzieci, żeby ich nie uszkodzić), może stworzyć czop i częściowo, a nawet całkowicie zablokować przewód.  Utrudnia to przechodzenie fali dźwiękowej i wywołuje niedosłuch.  Leczenie jest bardzo proste. Dobrze sprawdzą się tutaj preparaty do uszu, na przykład olejowe, które ułatwią wypłynięcie wydzieliny – w skrócie można powiedzieć, że niejako ją rozpuszczą. Można po nie sięgnąć już u dzieci powyżej 3 miesiąca życia.

Jeśli jednak pomimo stosowania środków usuwających nadmiar woskowiny problemy z niedosłuchem utrzymują się albo dziecko jest młodsze niż 3 miesiące, a jego zachowanie już budzi niepokój– nie zwlekaj z zabraniem dziecka do lekarza. W takim przypadku konieczne będzie poszerzenie diagnostyki.

Może się zdarzyć, że symptomy niedosłuchu zaczną się ujawniać dopiero po 2. roku życia i później lub maluch, który wcześniej słyszał prawidłowo, złapie infekcję ucha powodującą słabsze słyszenie. Objawy tego typu problemów ze słuchem u dziecka to:

• Niereagowanie na swoje imię (małe dzieci nie mają umiejętności „udawania”, że nie słyszą; jeżeli nie odpowiadają, słysząc własne imię, oznacza to, że naprawdę nie słyszały komunikatu).
• Siadanie blisko telewizora, głośników i innych źródeł dźwięku lub proszenie o podkręcenie głośności, kiedy ta jest – w opinii pozostałych domowników – wystarczająca.
• Brak reakcji na hałas i głośne dźwięki.
• Zmienianie „uszu”, gdy dziecko dostaje telefon, aby porozmawiało z bliską osobą,
• Problemy z mową.

Jeżeli podejrzewasz, że Twój maluch słabo słyszy z powodu infekcji  ucha(może temu towarzyszyć gorączka, ból ucha, ból głowy, zawroty głowy), zdecydowanie udaj się do lekarza. Tylko specjalista może rozwiać Twoje obawy i rozpocząć odpowiednie leczenie.

Niemniej jednak,  nowopowstały niedosłuch u dziecka rozwijającego się dotychczas prawidłowo, bez towarzyszących innych dolegliwości, często spowodowany jest właśnie czopem woskowinowym.

Infekcje uszu – w jaki sposób im przeciwdziałać?

Podstawową zasadą zapobiegania rozwojowi infekcji uszu jest ich właściwa higiena. Aby usunąć nadmiar zalegającej woskowiny warto sięgnąć po preparaty zawierające mieszaninę naturalnych olejów, które nawilżają ją i zmiękczają, co usprawnia mechanizm naturalnego oczyszczania przewodu słuchowego.

Należy również pamiętać o dostosowaniu ubioru do warunków atmosferycznych, aby zapobiegać zarówno wychłodzeniu jak i przegrzaniu organizmu.

W zwalczeniu symptomów zapalenia ucha zwykle pomocne są leki działające przeciwbólowo i przeciwgorączkowo – np. paracetamol , ibuprofen. Jeśli mimo ich stosowania przez 24-72h dolegliwości utrzymują się lub nawet pogarszają koniecznie należy zgłosić się do lekarza, bo najprawdopodobniej świadczy to o bakteryjnym zakażeniu i konieczne będzie leczenie antybiotykowe. Bez zbędnej zwłoki trzeba skonsultować dzieci do 2r.ż, osoby wysoko gorączkujące (>39°C), wymiotujące lub gdy wystąpi wyciek z ucha i jakiekolwiek inne, niepokojące nas dolegliwości.

Powiązane artykuły:

Hałas i niedosłuch u dzieci i dorosłych - co warto wiedzieć >>
Ból ucha u dziecka bez gorączki >>
Jak dbać o codzienną higienę uszu u dzieci? >>