Słuchawki douszne – jak wpływają na higienę naszych uszu?

Słuchanie muzyki to hobby bardzo wielu osób bez względu na wiek i płeć. Mówi się, że muzyka łagodzi obyczaje. Oprócz tego jest przyjemna, relaksująca, rozwija wrażliwość i pomaga zapomnieć o codziennych troskach. Niestety bywa też zgubna dla naszego słuchu. Czy słuchanie głośnej muzyki jest bezpieczne dla uszu? Jak dbać o ich higienę, korzystając z słuchawek dousznych?

Niebezpiecznie głośno, czyli jakie dźwięki zagrażają słuchowi

Muzyka to coś, co towarzyszy człowiekowi niemal od zarania dziejów. Już w starożytności odgrywała ważną rolę w codziennym życiu, była obecna podczas ważnych uroczystości religijnych, zebrań i wydarzeń towarzyskich. Lubimy słuchać muzyki przy niemal każdej okazji: i tej wesołej, i tej smutnej. Chętnie też włączamy radio bez specjalnego powodu albo aby uprzyjemniło nam inne czynności np. jazdę samochodem.

Ciężko byłoby słuchać ulubionych dźwięków bez korzystania ze zdobyczy cywilizacji: głośników, kolumn czy słuchawek. Te sprzęty paradoksalnie, choć sprzyjają nam w czerpaniu przyjemności z muzyki, nie są sprzymierzeńcami naszego słuchu. Nadmierne lub nieumiejętne korzystanie z nich może doprowadzić do stopniowej utraty słuchu, a nawet do całkowitego ogłuchnięcia.

Według danych WHO regularne, codzienne słuchanie dźwięków na poziomie około 80 decybeli jest niebezpieczne dla naszego słuchu. Tę głośność można porównać do hałasu, który dochodzi z ruchliwej ulicy. Z kolei koncert rockowy emituje hałas na poziomie około 120 decybeli. Przy takiej wartości natężenia dźwięku wystarczy krótki czas (nawet kilka minut!), aby doprowadzić do ubytku słuchu. O ile na koncerty raczej nikt nie chodzi codziennie, to niepokojący jest fakt, że taką samą głośność da się ustawić na urządzeniach służących do odtwarzania muzyki. Niestety są osoby, które nadużywają tej technologicznej możliwości i doprowadzają się do problemów ze słuchem.

Hałas – jak wpływa na higienę naszych uszu?

Regularne przebywanie w hałasie (lub krótkotrwała ekspozycja na bardzo głośne dźwięki) negatywnie wpływa na nasz słuch. Ubytki słuchu, poza skrajnymi przypadkami nagłego ogłuchnięcia, powstają powoli. Z reguły zauważamy je, gdy musimy pogłośnić dźwięk w telewizorze lub głośność na słuchawkach, bo dotychczasowa wartość, która kiedyś była odpowiednia, teraz jest za niska.

Jednym z największych pogromców słuchu są słuchawki douszne, zwane też dokanałowymi. W sytuacji, kiedy słuchamy muzyki bez słuchawek, fala dźwiękowa, zanim wpadnie do przewodu słuchowego, jest amortyzowana przez powietrze. W słuchawkach, których ujście znajduje się bezpośrednio w przewodzie słuchowym, fala dostaje się od razu do narządu słuchu. Jej moc jest znacznie większa, niż gdybyśmy słuchali muzyki z głośników ustawionych na taki sam poziom głośności. Kolejny powód przemawiający za rezygnacją ze słuchawek to fakt, że przyczyniają się one do nadprodukcji woskowiny. A to z kolei może pociągnąć za sobą kolejne konsekwencje, takie jak słabe słyszenie, szumy uszne i różnego rodzaju infekcje.

Są osoby, które chronią uszy od hałasu, stosując zatyczki, popularnie nazywane stoperami. Dobrej jakości zatyczki rzeczywiście blokują przenikanie dźwięku do uszu, ale – podobnie jak słuchawki – sprzyjają zbieraniu się woskowiny i podrażniają uszy. W związku z tym jeżeli ktoś decyduje się na korzystanie ze stoperów, musi bardzo dbać o higienę uszu.

Higiena uszu na co dzień

Codzienna higiena uszu powinna się sprowadzać do czyszczenia widocznej części małżowiny i wejścia do przewodu słuchowego z woskowiny i innych wydzielin. Do tego celu można użyć patyczków higienicznych albo zwiniętej chusteczki. Usuwanie woskowiny z wnętrza przewodu słuchowego trzeba przeprowadzać, gdy zauważymy jej nadmiar, ale nie codziennie, ponieważ woskowina w niewielkiej ilości zapewnia naszym uszom właściwy poziom nawilżenia i ochronę przed zanieczyszczeniami oraz drobnoustrojami.

Do czyszczenia środkowej i wewnętrznej części przewodu słuchowego nie należy stosować patyczków (mogą wepchnąć woskowinę do środka) lub jakichkolwiek narzędzi (mogą uszkodzić błonę bębenkową). Z tego względu czasem trudno jest pozbyć się wydzieliny. Pomocne mogą być naturalne preparaty, które rozpuszczą woskowinę i umożliwią jej łatwe wypłynięcie.

Jeżeli często słuchamy muzyki, ale nie możemy lub nie lubimy jej odtwarzać z głośnika, warto zamienić słuchawki dokanałowe na nauszne. Potrafią one wygenerować podobny poziom i jakość dźwięku jak douszne, jednak nie wtłaczają go bezpośrednio do przewodu słuchowego i z tego względu są trochę bardziej bezpieczne.

Konsultacja merytoryczna: Lekarz Irena Wojtowicz

Powiązane artykuły:

Jak chronić uszy przed hałasem? >>
Jakie słuchawki wybrać - zadbaj o swoje uszy >>
Jaki poziom hałasu jest szkodliwy? >>

Bibliografia:

Deafness and hearing loss: Ear care, World Helath Organization, https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/deafness-and-hearing-loss-ear-care, dostęp na dzień: 13.05.202.
Dbamy o oczy i uszy, Zintegrowana Platforma Edukacyjna, https://zpe.gov.pl/a/dbamy-o-oczy-i-uszy/D2TW9p3HF, dostęp na dzień: 13.05.2022.

Czy wiesz że... Ucho rejestruje fale dźwiękowe o częstotliwości od 20 herców do 20 tysięcy herców.

Czy wiesz że... Twój słuch zależny jest od mikroskopijnych włosków znajdujących się głęboko w uchu. Zmniejszanie się ich liczby wiąże się z pogorszeniem słuchu

Czy wiesz że... Infekcje ucha występują częściej u dzieci z uwagi na rozwój ich systemów immunologicznych oraz różnice w budowie trąbek Eustachiusza względem osób dorosłych

Czy wiesz że... Narząd słuchowy człowieka określany jest jako drugi pod względem złożoności po oku.

Czy wiesz że... Strzemiączko to najmniejsza kość w naszym ciele. Znajduje się w uchu środkowym i jest wielkości połowy ziarnka ryżu (ok. 0,28 cm długości).

Czy wiesz że... Witamina D wpływa na rozwój układu kostnego dlatego ma także wpływ na rozwój słuchu, gdyż decyduje o prawidłowym stanie kosteczek ucha wewnętrznego.

Czy wiesz że... Do aparatu słuchowego człowieka bez przerwy dociera ogromna liczba dźwięków: w ciągu 1 sekundy organizm przyjmuje prawie 120 megabajtów informacji.

Czy wiesz że... Oprócz zdolności rozpoznawania wysokości, natężenia, barwy i czasu trwania dźwięku narząd słuchu człowieka posiada zdolności określania kierunku, z którego pochodzi dźwięk.

Czy wiesz że... Nasze ucho jest zdolne do odróżnienia około 1500 oddzielnych tonów.

Czy wiesz że... Ośrodki słuchowe przetwarzające mowę znajdują się w lewej części kory słuchowej mózgu. Z kolei podczas słuchania muzyki aktywna jest prawa strona kory słuchowej.

Czy wiesz że... Dźwięki, które słyszymy mogą być dla nas przyjemne lub przykre. Różne osoby różnie reagują na ten sam dźwięk. Zależy to od budowy naszych małżowin usznych oraz wieku.

Czy wiesz że... W krajach o najwyższych i średnich dochodach co druga osoba słucha zbyt głośnej muzyki przez słuchawki. Skutkiem tego jest coraz częściej występująca utrata słuchu wśród ludzi młodych.

Czy wiesz że... Narażenie nawet przez krótkie okresy czasu na poziomy ciśnień akustycznych przekraczające 140 dB, pociąga za sobą ryzyko morfologicznego uszkodzenia ucha, zazwyczaj w postaci pęknięcia błony bębenkowej.

Czy wiesz że... O słuchu absolutnym mówimy, gdy człowiek potrafi szybko i bezbłędnie kojarzyć wysokość dźwięku z jego muzyczną nazwą, bez posługiwania się dźwiękiem wzorcowym.

Czy wiesz że... Bogate doświadczenia muzyczne z młodości sprzyjają rozwojowi słuchu absolutnego. W badaniach ankietowych okazało się, że w grupie ponad tysiąca muzyków niemal wszyscy, którzy rozpoczęli naukę muzyki przed szóstym rokiem życia, mieli słuch absolutny, lecz nie posiadał go prawie nikt z tych, którzy rozpoczęli ją po jedenastym roku życia.

Czy wiesz że... W krajach Dalekiego Wschodu słuch absolutny występuje znacznie częściej niż w obszarze kultury europejskiej (ma go ponad połowa studentów chińskich uczelni muzycznych w porównaniu z ok. 10 procentami studentów amerykańskich).

Czy wiesz że... Pierwszym aparatem słuchowym, używanym jako wzmocnienie dźwięków była tuba lub tzw „wąż słuchowy” . Tuby najczęściej wykonane były z drewna, stali lub kości (poroża) jeleni

Czy wiesz że... Nazbyt silne dźwięki mogą być groźne dla słuchu płodu. Istnieją dowody na to, że wśród dzieci narażonych w łonie matki na wysoki poziom hałasu współczynnik trwałej utraty słuchu jest wyższy od normalnego.

Czy wiesz że... Już dwudziestotrzytygodniowe płody reagują na bodźce dźwiękowe. Ograniczony jest jednak zakres częstotliwości, na które reaguje dziecko; tylko tony od średnich do niskich wywołują jakieś reakcje.

Czy wiesz że... W starożytnych Chinach hałas traktowano jako surową karę dla przestępców. Zarządzenie ministra policji Ming Ti z 211 r.p.n.e. głosiło, iż obraza najwyższego będzie karana nieprzerwanym słuchaniem piszczałek, bicia bębnów i krzyków do czasu, aż skazany padnie martwy, „bowiem jest to najbardziej męcząca śmierć, jaką ponieść może człowiek”.

Czy wiesz że... Posiadacze pełnego autentycznego słuchu absolutnego rozpoznają nazwy dźwięków w sposób spontaniczny i z łatwością, ponieważ wszystkie dźwięki są dla nich jakościowo zróżnicowane, podobnie jak kolory w widzeniu barwnym.

Czy wiesz że... Aż 1,1 mld nastolatków oraz ludzi młodych ryzykuje utratę słuchu zarówno z powodu zbyt częstego słuchania głośnej muzyki, jak i narażenia na tzw. smog akustyczny, czyli na otaczające nas wszędzie dźwięki, będące ogromnym obciążeniem dla słuchu i całego organizmu.

Czy wiesz że... Prawie co druga osoba w wieku 12-35 lat może uszkodzić słuch, gdyż zbyt często używa słuchawek połączonych z przenośnymi urządzeniami. Do uszkodzenia słuchu może dojść już po 4 minutach słuchania głośnej muzyki przez odtwarzacz muzyki, gdy nastawiony jest on na maksymalną głośność generując dźwięki o natężeniu ok. 105 dB.

Czy wiesz że... Hałas w środowisku pracy jest jednym z najczęściej występujących czynników szkodliwych i uciążliwych. Zgodnie z danymi Instytutu Medycyny Pracy corocznie odnotowywanych jest ponad 140 nowych przypadków zawodowego uszkodzenia słuchu.

Czy wiesz że... Nie wszystkie stworzenia słyszą za pomocą uszu. Macki, rożki i czułki znajdujące się w okolicach aparatów gębowych owadów, skorupiaków i ślimaków najczęściej spełniają funkcję narządów słuchu.

Czy wiesz że... Rekordzista w kategorii „najlepszy słuch” należy do rzędu motyli. To barciak większy wyczuwający ultradźwięki o częstotliwości 300 kHz. Dzięki odbieraniu wysokich dźwięków motyle komunikują się między sobą, pozostając niesłyszalnymi dla nietoperzy.

Czy wiesz że... Czułość słuchu nie idzie w parze z wielkością uszu – największe uszy w stosunku do reszty ciała ma fenek, zwany też lisem pustynnym, ale służą mu głównie do chłodzenia organizmu.

Czy wiesz że... Węże nie mają uszu, ale nie znaczy to, że są całkiem głuche. Szczątkowy aparat słuchowy znajduje się w ich kości szczękowej. Umożliwia im on słyszenie dźwięków o niskiej częstotliwości. Węże nie mogą jednak korzystać z dźwięku do komunikowania się ze sobą.

Jak słuchać muzyki, by nie uszkodzić słuchu?

Lekarz Irena Wojtowicz