Co to jest woskowina, jaką ma funkcję i ile powinno jej być w uchu?

Dr n. med Magdalena Andrasik pediatra

Woskowina (ang. ear wax, cerumen) jest naturalną substancją znajdującą się w przewodzie słuchowym zewnętrznym. Składa się z mieszaniny sebum, czyli lepkiej wydzieliny gruczołów łojowych, i mniej lepkiej wydzieliny gruczołów apokrynowych (rodzaj gruczołów potowych) wchodzących w skład struktur przewodu słuchowego zewnętrznego, włosów oraz złuszczonych komórek nabłonka płaskiego pokrywających przewód słuchowy zewnętrzny. Wraz z wiekiem zmniejsza się ilość gruczołów apokrynowych i łojowych w przewodzie słuchowym zewnętrznym, zatem u osób starszych woskowina może być bardziej sucha i mniej kleista.

Zdrowe ucho oczyszcza się samoistnie dzięki naturalnemu mechanizmowi oczyszczania, będącemu wynikiem migracji nabłonka pokrywającego przewód słuchowy zewnętrzny. Migracja odbywa się od środka błony bębenkowej do ścian przewodu słuchowego na zewnątrz i przyspiesza w kierunku ujścia przewodu. Oczyszczenie ucha z woskowiny wspomagają ruchy szczęki w czasie jedzenia i mowy. Dzięki temu mechanizmowi nie trzeba często usuwać nadmiaru woskowiny z ucha.

Woskowina a geny człowieka

Woskowina w uchu

Biorąc pod uwagę zmienność genetyczną, możemy wyróżnić dwa rodzaje woskowiny: wilgotną – koloru od ciemnobrązowego do miodowego, występującą u większości ludzi rasy białej i u Afroamerykanów; oraz suchą – szarawą i łuszczącą się, typową dla większości mieszkańców Azji. Należy nadmienić, że woskowina, która zawiera znaczną ilość nabłonka, może być podbarwiona na szaro, nawet zbliżona do koloru czarnego, i nie jest to nieprawidłowością. Woskowina jest lekko kleista lub suchawa w dotyku i gorzkawa w smaku oraz ma specyficzny zapach.

Funkcja woskowiny

Rolą woskowiny jest oczyszczenie ucha zewnętrznego: pochłania wirusy, bakterie, grzyby, pyły, a następnie poprzez migrację usuwa je ze światła przewodu słuchowego zewnętrznego. Pełni funkcję ochronną, gdyż chroni przewód słuchowy zewnętrzny przed potencjalnymi niekorzystnymi czynnikami środowiska, np. pyłami, drobnoustrojami. Dzięki niej utrzymuje się odpowiednie pH w przewodzie słuchowym zewnętrznym oraz właściwe jego nawilżenie. To wszystko korzystnie współdziała w tworzeniu odpowiedniej jakości dźwięku.

W uchu woskowina powinna być w takiej ilości, by mogło dochodzić do swobodnego jego oczyszczania, a także by jej obecność nie pogarszała słuchu. Niestety niekiedy dochodzi do nadprodukcji woskowiny lub nie jest ona dostatecznie usunięta z ucha, powstaje wtedy czop woskowinowy. Można go rozpuścić samodzielnie, stosując naturalne produkty dostępne bez recepty, a gdy to okaże się nieskuteczne, należy skontaktować się ze specjalistą laryngologiem.
Pogorszenie słuchu

Niepokojącym objawem, jaki rodzice mogą zaobserwować w przypadku czopu woskowinowego, jest upośledzenie słuchu: dziecko gorzej reaguje na głos, głośniej nastawia telewizor bądź radio. Ponadto skarży się na szumy uszne; mówi, że ma zapchane ucho bądź że go swędzi i/lub boli, odczuwa zawroty głowy. Rodzice mogą zaobserwować wyciek patologicznej wydzieliny z przewodu słuchowego zewnętrznego w przypadku infekcji ucha (wydzielina ma inny kolor, zapach, konsystencję – zbyt płynna albo zbyt stała). Może pojawić się kaszel (wynik pobudzenia receptorów kaszlowych w przewodzie słuchowym zewnętrznym). Gdy rodzice zauważą takie objawy, powinni niezwłocznie zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu w celu otoskopowej oceny przewodu słuchowego zewnętrznego, czy nie dzieje się nic poważnego.

Powiązane artykuły:

Czop woskowinowy – co to takiego? >>
Skąd się bierze nadmierna ilość woskowiny? Skąd wiadomo, jaka jest prawidłowa jej ilość? >>
Jak usunąć woskowinę z ucha? O tym musisz pamiętać >>

Piśmiennictwo:

  1. Ear wax management, Abdomen 2015;44(10):731–734.
  2. G. Olajide Toye, Cerumen impaction: Challenges and management profile in a rural health facility. Niger Med J. 2015; 56(6): 390–393.
  3. P.W. Alberti, Epithelial migration on the tympanic membrane, Journal of Laryngology & Otology 1964;78:808–830.
  4. T. Overfield: Biologic variation in health and illness: race, age, and sex differences, Menlo Park, Calif.: Addison-Wesley, Nursing Division, 1985.
  5. M. Zalesska-Kręcicka, T. Kręcicki, Zarys otolaryngologii, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1998.
  6. A.Bochenek, M. Reicher, Anatomia człowieka, t. V, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007.

Przeczytaj także: