Swędzenie uszu: skąd się bierze i co może oznaczać?

Swędzenie ucha jest jedną z częstszych przyczyn zgłaszania się pacjentów do laryngologa. Na tę przykrą dolegliwość częściej skarżą się kobiety w średnim i starszym wieku, lecz może ona dotyczyć każdego. Pewne warunki mogą też sprzyjać pojawianiu się swędzenia w uszach.

Swędzenie w uchu - przyczyny

Dlaczego swędzą uszy? Przyczyn tej dolegliwości może być wiele, a ich poszukiwanie może być długie. Nierzadko zdarza się, że nie udaje się ich znaleźć, a leczenie jest tylko objawowe i czasem nawet nieskuteczne.
Jedną z przyczyn swędzenia uszu może być izolowany świąd przewodu słuchowego zewnętrznego, inaczej nazywany „syndromem swędzącego ucha”. W tych przypadkach u pacjenta nie występują żadne inne objawy poza swędzeniem w uchu. Do chorób, które także mogą się przyczyniać do powstawania tej dolegliwości, należy grzybicze zapalenie przewodu słuchowego zewnętrznego. Podejrzewa się także, że alergia kontaktowa może mieć wpływ na pojawienie się tego objawu. Przeprowadzono również badania, które wskazują przyczyny psychologiczne jako podłoże izolowanego świądu kanału słuchowego zewnętrznego. U pacjentów posiadających osobowość typu D, inaczej zwaną osobowością stresową, oraz u osób introwersyjnych stwierdzono powiązanie pomiędzy osobowością a pojawianiem się swędzenia w uchu, a nawet jego nasileniem. Mogą być to potencjalne przyczyny odczuwania przez pacjenta swędzenia ucha w środku.
Oczywiście objaw ten nie zawsze musi występować w odosobnieniu, a może być częścią większego problemu. Może się pojawiać u pacjentów z przewlekłym zapaleniem ucha środkowego i zwykle ma to związek z pojawiającymi się okresowo lub występującymi stale wyciekami z ucha. Wówczas należy szybko skontaktować się z lekarzem.
Częste korzystanie z basenu czy czyszczenie uszu patyczkami kosmetycznymi również może doprowadzić do pojawienia się takiego objawu.  Inne możliwe chodź rzadziej występujące przyczyny swędzenia uszu to: nowotwory ucha zewnętrznego, łojotokowe zapalenie skóry i łuszczyca.
Również wiele chorób ogólnoustrojowych może powodować swędzenie uszu. Dlatego przy przedłużającym się swędzeniu uszu należy skontaktować się z lekarzem.

Swędzenie ucha w środku - czy to coś poważnego?

Nie można w prosty sposób stwierdzić, że swędzenie ucha nie świadczy o poważnej chorobie. Izolowane swędzenie ucha jest przykre, ale nieszkodliwe, natomiast jeśli dołączają się tu również inne dolegliwości, jak np. niedosłuch, wycieki z ucha, świąd w innych miejscach ciała, wtedy należy udać się do lekarza w celu poszerzenia diagnostyki.
W praktyce laryngologicznej objaw ten pojawia się dosyć często, z reguły jako objaw izolowany. Najważniejsze w tych przypadkach jest zbadanie uszu za pomocą otoskopu lub wziernika usznego, najlepiej pod kontrolą mikroskopu, i oczyszczenie z zalegającej woskowiny, jeśli taka się tam znajduje. Już po samym zebraniu wywiadu i zbadaniu uszu można wykluczyć część przyczyn swędzenia w uchu i jeśli jest to możliwe, zastosować leczenie przyczynowe. Oczywiście leczenie samego ucha to jedno, ale wskazana może być również konsultacja dermatologiczna, aby wykluczyć choroby skóry jako przyczyny. Udanie się do lekarza rodzinnego lub internisty w celu przeprowadzenia choćby podstawowych badań krwi też może pomóc w poszukiwaniu potencjalnych przyczyn swędzenia uszu.

Ja sobie radzić ze swędzeniem ucha?

Do najprostszych metod radzenia sobie ze swędzeniem uszu, niewymagających wizyty u lekarza, należy miejscowe stosowanie  produktów do codziennej higieny uszu.
Powinniśmy przestać używać patyczków kosmetycznych do czyszczenia uszu lub unikać pływania w otwartych zbiornikach wodnych (gdzie woda nie jest oczyszczana). Przed rozpoczęciem kąpieli na basenie możemy użyć preparatów na bazie olejków, które powinny chronić przewód słuchowy zewnętrzny przed działaniem wody.
W sytuacji kiedy świąd uszu utrzymuje się pomimo odpowiedniej higieny uszu konieczna jest konsultacja lekarska, w celu ustalenia przyczyny i wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Powiązane artykuły:

Szum w uszach - co może być przyczyną? >>
Ból ucha – skąd może pochodzić? >>
Ból małżowiny usznej - co może oznaczać? >>

Piśmiennictwo:

1. S. Ozturcan, S. Ozturcan, „Dermatologic diseases of external ear canal”, Clin Dermatol. 2014, 32(1) 141–152.
2. H.R. Djalilian, O. Memar, „Topical Pimecrolimus 1% for the Treatment od Pruritic External Auditory Canal”, Laryngoscope 2006 (116): 1809–1812.
3. B. Yilmaz, F. Canan, E. Sengul, F.E. Ozkurt, T.F. Tuna et. al., „Type D perosnality, anxiety, depression and personality traits in patients with isolated itching of the external auditory canal”, J Laryngol. 2016 Jan: 50–55.
4. P.K. Shenoy, K.O. Paulose, R.K. Sharma, „Itchy ear syndrom”, Arch Otolaryngol Head Neck Surg. 1989;115:109.