Infekcje uszu, zapalenie ucha – postępowanie

dr n. med. Norbert Górski MD, PhD specjalista otorynolaryngologii

Infekcje uszu to bardzo powszechny i szeroki temat. Postępowanie jest uzależnione od lokalizacji oraz etiologii. Infekcje mogą toczyć się w uchu zewnętrznym do którego zaliczamy: małżowinę uszną, przewód słuchowy zewnętrzny oraz zewnętrzną stronę błony bębenkowej oraz uchu środkowym w skład którego wchodzi błona bębenkowa, jama bębenkowa, kosteczki słuchowe, trąbka słuchowa oraz zewnętrzna część okienka owalnego.

Zapalenie ucha zewnętrznego

Leczenie zapalenia ucha u lekarza
Jaka jest najczęstsza etiologia zapalenia ucha zewnętrznego i środkowego?

Zakażenia ucha zewnętrznego mogą być wywołane przez bakterie, wirusy i grzyby. W przypadku zakażeń bakteryjnych może występować ból okolicy małżowiny usznej, obrzęk, ocieplenie oraz gorączka. Zapalenie ucha zewnętrznego występuje zazwyczaj obustronnie. Nasilony ból może być objawem zapalenia tkanki podskórnej lub przewodu słuchowego zewnętrznego, wtórne do zakażenia gronkowcowego.

Staphylococcus aureus jest jednym z najczęstszych patogenów bakteryjnych powodujących zapalenie ucha zewnętrznego. Jeśli zakażenie gronkowcowe ma ciężki przebieg to stanowi wskazanie do podania antybiotyków systemowo. Czyraczność to bakteryjne zapalenie mieszków włosowych w obrębie małżowiny usznej i przewodu słuchowego. Objawem jest ból, nasilający się podczas poruszania małżowiną uszną. Poza zakażeniem bakteryjnym w uchu zewnętrznym może toczyć się proces zapalny o podłożu wirusowym. Do infekcji wirusowych można zaliczyć półpaśca usznego (zespół Ramsaya i Hunta). Objawami półpaśca usznego- choroby wywoływanej przez wirusa VZV są wykwity skórne o typie pęcherzyków w okolicy małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego. Bardzo silny ból ucha często poprzedza wystąpienie zmian skórnych. Przyczyną bólu jest zajęcie zwoju nerwu twarzowego. Konsekwencją nieleczonego lub zbyt późnego włączenia leczenia półpaśca ucha może być niedowład nerwu twarzowego. Leczeniem z wyboru jest acyklowir – lek antywirusowy. Świąd i gęsty, kleisty wyciek z ucha o nieprzyjemnym zapachu mogą pojawić się przy zakażeniach grzybiczych (najczęściej z rodzaju Candida i Aspergillus). Drapanie doprowadza do uszkodzenia naskórka i nadkażenia bakteryjnego. Do ciężkich stanów w okolicy ucha zewnętrznego należy złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego charakteryzuje się: ciężkim stanem ogólnym chorego, bólem ucha, który promieniuje do stawu skroniowo-żuchwowego i do okolicy skroniowej, wyciekiem ropnym i narastającymi zaburzeniami słuchu. Szerzenie się nacieku zapalnego także może doprowadzić do porażenia nerwu twarzowego. Mówiąc o zapaleniu ucha zewnętrznego nie można zapomnieć o schorzeniu potoczne zwanym „ucho pływaka”. Jest to zapalenie przewodu słuchowego zewnętrznego o podłożu bakteryjnym. Do zakażenia bakterią- Pseudomonas aeruginosa, rzadziej S. aureus dochodzi podczas kąpieli w zbiornikach wodnych. Zakażenia te stosunkowo często występują w okresie wakacyjnym. Objawem infekcji jest ból ucha, poprzedzony często objawami przeziębienia. Leczeniem z wyboru jest antybiotykoterapia.

Zapalenie ucha środkowego

Zapalenie ucha środkowego można podzielić na zapalenia ostre, przewlekłe i wysiękowe. W patogenezie zapalenia ucha środkowego czynnikami predysponującymi są zaburzenia drożności trąbki słuchowej, dysfunkcja rzęsek oraz obecność zakażenia górnych dróg oddechowych. W większości przypadków zapalenie ucha środkowego poprzedzone jest infekcją nieżytową nosa i górnych dróg oddechowych. Problem zapaleń ucha dotyczą szczególnie dzieci. Wynika to z kilku przyczyn. U małych dzieci układ odpornościowy nie jest jeszcze w pełni wykształcony a u większych istnieje większe narażenie na drobnoustroje, szczególnie u dzieci przedszkolnych.

Wysiękowe zapalenie ucha

Odmianą zapalenia ucha środkowego jest wysiękowe zapalenie ucha, które charakteryzuje się obecnością nieropnego płynu w jamie bębenkowej przy zachowanej błonie bębenkowej bez towarzyszących objawów ogólnych zapalenia Płyn może mieć charakter surowiczy, surowiczo-śluzowy lub śluzowy. Tutaj sytuacja nieco się komplikuje gdyż objawy mogą być bardziej nasilone. Leczenie wysiękowego zapalenia ucha także jest odmienne. Wysiękowe zapalenie ucha jest najczęściej spotykaną przyczyną niedosłuchu u dzieci będąc jednocześnie najczęściej rozpoznawaną chorobą u dzieci w Stanach Zjednoczonych. Dotyka 80% pacjentów od urodzenia do wieku szkolnego. Największą zapadalność obserwuje się do 10. roku życia ze szczególnym nasileniem w okresie jesienno-zimowym i wczesnowiosennym.

Postępowanie w infekcjach uszu
Leczenie zapaleń ucha zależne jest od wieku pacjenta, lokalizacji oraz intensywności stanu zapalnego. Większość zapaleń ucha ma podłoże wirusowe, wobec tego leczeniem z wyboru jest leczenie objawowe.
Wirus

Istotne jest zwalczanie bólu oraz stanu zapalnego. W leczeniu stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne jak np. ibuprofen. Ważnym elementem postępowania jest pozostanie w domu na co najmniej tydzień. Jeśli zapaleniu towarzyszy wysięk, wysoka gorączka, obustronne zapalenie lub osoba posiada niedobory odporności zaleca się zastosowanie antybiotyku. Szczególne znaczenie takiego postępowania jest u dzieci. Podanie antybiotyku może chronić przed występowaniem powikłań bakteryjnego zapalenia ucha. Antybiotykiem pierwszego rzutu w zapaleniach ucha środkowego jest amoksycylina. Rozpoznanie zapalenia ucha środkowego jest możliwe podczas otoskopii u lekarza laryngologa lub lekarza internisty.

Powiązane artykuły:

Ból ucha – skąd może pochodzić? >>
Swędzenie uszu: skąd się bierze i co może oznaczać? >>
Ból małżowiny usznej - co może oznaczać? >>

Przeczytaj także: