Przyczyn bolącej małżowiny usznej można upatrywać w niej samej lub w głębszych częściach ucha zewnętrznego. Mimo że taka dolegliwość zwykle wywołuje duży niepokój, jednym z częstszych jej powodów jest niegroźna i łatwo wyleczalna przypadłość. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się, co może być podłożem bólu ucha zewnętrznego, co zrobić, gdy się pojawi i jak mu zapobiegać.
Czym jest małżowina uszna?
Małżowina uszna to część ucha zewnętrznego, oprócz przewodu słuchowego zewnętrznego i zewnętrznej powierzchni błony bębenkowej. Zbudowana jest ze skóry rozpiętej na elastycznym rusztowaniu z tkanki chrzęstnej. Jej dosyć skomplikowany kształt przystosowany jest do skupiania fal dźwiękowych i kierunkowania ich do przewodu słuchowego. Dzięki małżowinie możemy też ustalić źródło dochodzących do nas dźwięków. Ten element ucha występuje wyłącznie u ssaków. U wielu z nich tworzą go dodatkowo mięśnie, dzięki czemu możliwy jest ruch małżowiny i znacznie precyzyjniejsze wyłapywanie dźwięków i miejsca ich powstawania – dzięki temu zwierzęta mogą uchronić się przed drapieżnikami. U człowieka taka funkcja nie jest potrzebna, dlatego nasze małżowiny nie posiadają mięśni. Ciężko jest sobie nawet wyobrazić jak zabawnie byśmy wyglądali, gdyby nasze uszy poruszały się we wszystkich kierunkach.
Ból ucha zewnętrznego. Co może oznaczać?
Ucho zewnętrzne może „chorować” na wiele różnych przypadłości. Do stosunkowo częstych zaliczamy ostre bakteryjne zapalenie, nazywane „uchem pływaka”. To określenie pochodzi od częstej przyczyny schorzenia, jaką jest zaleganie w przewodzie słuchowym wody, zawierającej bakterie. Czynnikiem sprzyjającym jest także agresywne mycie uszu i irygacje, powodujące miejscowe urazy oraz noszenie aparatów słuchowych, bywających źródłem patogenów czy zaleganie mydła. Ucho zewnętrzne może zostać także zajęte w przebiegu półpaśca (zespół Ramsaya Hunta) albo wyprysku alergicznego, np. na niestosowane dotychczas zatyczki do uszu. Ból ucha „na zewnątrz”, czyli ból małżowiny, niekiedy pochodzi również od ukąszenia owada, odmrożenia, oparzenia (np. słonecznego), róży (bakteryjny stan zapalny skóry), urazu mechanicznego, a w rzadkich przypadkach nawet nowotworu.
Co dla wielu może być zaskakujące, ból ucha zewnętrznego nierzadko jest wynikiem zalegającego w nim czopu woskowinowego. Woszczyna, bo tak inaczej nazywa się woskowinę, to stale produkowana przez przewód słuchowy zewnętrzny substancja, mająca na celu ochronę narządu słuchu. Natłuszcza przewód, zatrzymuje zanieczyszczenia, zapobiega zaleganiu wody. Problemy zaczynają się wówczas, gdy zgromadzi się jej nadmiar (a naturalny mechanizm oczyszczający nie radzi sobie z jej usuwaniem). Duża ilość woskowiny, zwłaszcza u osób predysponowanych – z odmiennościami anatomicznymi budowy narządu słuchu, dużą ilością włosów w kanale słuchowym, noszących aparaty słuchowe lub nagminnie stopery do uszu – może zbić się w twardy konglomerat nazywany czopem. Oprócz bólu pojawia się wówczas dyskomfort, upośledzenie słuchu, szumy uszne, zawroty głowy i kaszel, będący wynikiem stałego drażnienia nerwu błędnego, przebiegającego w tym obszarze. Szacuje się, że czop woskowinowy dotyczy około 10% dzieci, 5% zdrowych dorosłych i do 57% pacjentów w starszym wieku, przebywających w domach opieki oraz 36% pacjentów z opóźnieniem rozwoju umysłowego1.
Pomoc i profilaktyka dla naszych uszu
Jeśli czujemy ból ucha zewnętrznego przy dotyku na skrawek (fragment chrząstki zlokalizowany tuż przed ujściem przewodu słuchowego zewnętrznego) lub małżowinę uszną, to może być ostre zapalenie ucha zewnętrznego. W takim przypadku i w każdym innym, gdy pojawia się ostry ból ucha, nagłe upośledzenie słuchu albo gdy doświadczyliśmy urazu małżowiny, należy niezwłocznie udać się do lekarza. Warto wiedzieć, że np. krwiak małżowiny usznej powinien być jak najszybciej nacięty i zdrenowany, ponieważ krew, gromadząca się pomiędzy skórą a chrząstką, może doprowadzić do martwicy chrząstki i spowodować deformację ucha.
Jeśli dolegliwości nie są ostre ani bardzo nasilone, a mamy tendencję do zalegania woszczyny, to może być czop woskowinowy. Nie ma wówczas konieczności, aby od razu zgłaszać się do specjalisty. W większości przypadków wystarczy leczenie w domu, preparatami dostępnymi bez recepty. Dobrze sprawdzą się środki rozpuszczające woskowinę, najlepiej w sprayu. Konieczna będzie ich aplikacja przez kilka dni, kilka razy dziennie, zgodnie z zaleceniami producenta. Po ich rozprzestrzenieniu w przewodzie warto poleżeć przez kilka minut na jednym i drugim boku, aby dać składnikom czas na zadziałanie. Tego typu produkty są bezpieczniejsze niż ciągle jeszcze popularne patyczki higieniczne. Przede wszystkim nie podrażniają skóry przewodu i nie stwarzają ryzyka upchnięcia czopu jeszcze głębiej. Należy je stosować regularnie, zawsze wtedy, gdy zauważymy nadmiar woskowiny. W ten sposób unikniemy nieprzyjemnych dolegliwości, wywołanych czopem
Dodatkowo, aby zapobiegać uszkodzeniom małżowiny, należy dbać o ochronę naszych uszu. Latem warto chronić je przed słońcem, smarować kremami z filtrem. Zimą chronić przed wiatrem i chłodem za pomocą czapek albo nauszników.
Powiązane artykuły:
Swędzenie uszu: skąd się bierze i co może oznaczać? >>
Szum w uszach - co może być przyczyną? >>
Kiedy należy się wybrać do lekarza z bólem ucha? >>
Bibliografia:
- Roeser RJ, Ballachanda BB. Physiology, pathophysiol-Physiology, pathophysiology, and anthropology/epidemiology of human earcanal secretions. J Am Acad Audiol 1997;8:391-400.
Czy wiesz że... Ucho rejestruje fale dźwiękowe o częstotliwości od 20 herców do 20 tysięcy herców.
Czy wiesz że... Twój słuch zależny jest od mikroskopijnych włosków znajdujących się głęboko w uchu. Zmniejszanie się ich liczby wiąże się z pogorszeniem słuchu
Czy wiesz że... Infekcje ucha występują częściej u dzieci z uwagi na rozwój ich systemów immunologicznych oraz różnice w budowie trąbek Eustachiusza względem osób dorosłych
Czy wiesz że... Narząd słuchowy człowieka określany jest jako drugi pod względem złożoności po oku.
Czy wiesz że... Strzemiączko to najmniejsza kość w naszym ciele. Znajduje się w uchu środkowym i jest wielkości połowy ziarnka ryżu (ok. 0,28 cm długości).
Czy wiesz że... Witamina D wpływa na rozwój układu kostnego dlatego ma także wpływ na rozwój słuchu, gdyż decyduje o prawidłowym stanie kosteczek ucha wewnętrznego.
Czy wiesz że... Do aparatu słuchowego człowieka bez przerwy dociera ogromna liczba dźwięków: w ciągu 1 sekundy organizm przyjmuje prawie 120 megabajtów informacji.
Czy wiesz że... Oprócz zdolności rozpoznawania wysokości, natężenia, barwy i czasu trwania dźwięku narząd słuchu człowieka posiada zdolności określania kierunku, z którego pochodzi dźwięk.
Czy wiesz że... Nasze ucho jest zdolne do odróżnienia około 1500 oddzielnych tonów.
Czy wiesz że... Ośrodki słuchowe przetwarzające mowę znajdują się w lewej części kory słuchowej mózgu. Z kolei podczas słuchania muzyki aktywna jest prawa strona kory słuchowej.
Czy wiesz że... Dźwięki, które słyszymy mogą być dla nas przyjemne lub przykre. Różne osoby różnie reagują na ten sam dźwięk. Zależy to od budowy naszych małżowin usznych oraz wieku.
Czy wiesz że... W krajach o najwyższych i średnich dochodach co druga osoba słucha zbyt głośnej muzyki przez słuchawki. Skutkiem tego jest coraz częściej występująca utrata słuchu wśród ludzi młodych.
Czy wiesz że... Narażenie nawet przez krótkie okresy czasu na poziomy ciśnień akustycznych przekraczające 140 dB, pociąga za sobą ryzyko morfologicznego uszkodzenia ucha, zazwyczaj w postaci pęknięcia błony bębenkowej.
Czy wiesz że... O słuchu absolutnym mówimy, gdy człowiek potrafi szybko i bezbłędnie kojarzyć wysokość dźwięku z jego muzyczną nazwą, bez posługiwania się dźwiękiem wzorcowym.
Czy wiesz że... Bogate doświadczenia muzyczne z młodości sprzyjają rozwojowi słuchu absolutnego. W badaniach ankietowych okazało się, że w grupie ponad tysiąca muzyków niemal wszyscy, którzy rozpoczęli naukę muzyki przed szóstym rokiem życia, mieli słuch absolutny, lecz nie posiadał go prawie nikt z tych, którzy rozpoczęli ją po jedenastym roku życia.
Czy wiesz że... W krajach Dalekiego Wschodu słuch absolutny występuje znacznie częściej niż w obszarze kultury europejskiej (ma go ponad połowa studentów chińskich uczelni muzycznych w porównaniu z ok. 10 procentami studentów amerykańskich).
Czy wiesz że... Pierwszym aparatem słuchowym, używanym jako wzmocnienie dźwięków była tuba lub tzw „wąż słuchowy” . Tuby najczęściej wykonane były z drewna, stali lub kości (poroża) jeleni
Czy wiesz że... Nazbyt silne dźwięki mogą być groźne dla słuchu płodu. Istnieją dowody na to, że wśród dzieci narażonych w łonie matki na wysoki poziom hałasu współczynnik trwałej utraty słuchu jest wyższy od normalnego.
Czy wiesz że... Już dwudziestotrzytygodniowe płody reagują na bodźce dźwiękowe. Ograniczony jest jednak zakres częstotliwości, na które reaguje dziecko; tylko tony od średnich do niskich wywołują jakieś reakcje.
Czy wiesz że... W starożytnych Chinach hałas traktowano jako surową karę dla przestępców. Zarządzenie ministra policji Ming Ti z 211 r.p.n.e. głosiło, iż obraza najwyższego będzie karana nieprzerwanym słuchaniem piszczałek, bicia bębnów i krzyków do czasu, aż skazany padnie martwy, „bowiem jest to najbardziej męcząca śmierć, jaką ponieść może człowiek”.
Czy wiesz że... Posiadacze pełnego autentycznego słuchu absolutnego rozpoznają nazwy dźwięków w sposób spontaniczny i z łatwością, ponieważ wszystkie dźwięki są dla nich jakościowo zróżnicowane, podobnie jak kolory w widzeniu barwnym.
Czy wiesz że... Aż 1,1 mld nastolatków oraz ludzi młodych ryzykuje utratę słuchu zarówno z powodu zbyt częstego słuchania głośnej muzyki, jak i narażenia na tzw. smog akustyczny, czyli na otaczające nas wszędzie dźwięki, będące ogromnym obciążeniem dla słuchu i całego organizmu.
Czy wiesz że... Prawie co druga osoba w wieku 12-35 lat może uszkodzić słuch, gdyż zbyt często używa słuchawek połączonych z przenośnymi urządzeniami. Do uszkodzenia słuchu może dojść już po 4 minutach słuchania głośnej muzyki przez odtwarzacz muzyki, gdy nastawiony jest on na maksymalną głośność generując dźwięki o natężeniu ok. 105 dB.
Czy wiesz że... Hałas w środowisku pracy jest jednym z najczęściej występujących czynników szkodliwych i uciążliwych. Zgodnie z danymi Instytutu Medycyny Pracy corocznie odnotowywanych jest ponad 140 nowych przypadków zawodowego uszkodzenia słuchu.
Czy wiesz że... Nie wszystkie stworzenia słyszą za pomocą uszu. Macki, rożki i czułki znajdujące się w okolicach aparatów gębowych owadów, skorupiaków i ślimaków najczęściej spełniają funkcję narządów słuchu.
Czy wiesz że... Rekordzista w kategorii „najlepszy słuch” należy do rzędu motyli. To barciak większy wyczuwający ultradźwięki o częstotliwości 300 kHz. Dzięki odbieraniu wysokich dźwięków motyle komunikują się między sobą, pozostając niesłyszalnymi dla nietoperzy.
Czy wiesz że... Czułość słuchu nie idzie w parze z wielkością uszu – największe uszy w stosunku do reszty ciała ma fenek, zwany też lisem pustynnym, ale służą mu głównie do chłodzenia organizmu.
Czy wiesz że... Węże nie mają uszu, ale nie znaczy to, że są całkiem głuche. Szczątkowy aparat słuchowy znajduje się w ich kości szczękowej. Umożliwia im on słyszenie dźwięków o niskiej częstotliwości. Węże nie mogą jednak korzystać z dźwięku do komunikowania się ze sobą.
Polecany produkt
FONIX BÓL USZU
Dla dzieci
powyżej 3 roku życia
i dla dorosłych.